Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής εργασίας

Γράφει η ΕΛΕΝΑ ΜΑΝΤΖΙΟΥ-ΚΟΤΡΟΛΟΥ
ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Ν.Δ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

Καθημερινά σε όλο τον κόσμο υπάρχουν παιδιά που στερούνται της παιδικής τους ηλικίας, των δικαιωμάτων τους για ελευθερία καθώς και ασφάλεια και εκπαίδευση με συνέπεια να προδιαγράφεται για αυτά ένα μέλλον περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού. Και αυτό, γιατί δεν τους δίνεται καν η δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους αλλά και την κοινωνική τους θέση μέσα από το σχολείο.
Βασικά δικαιώματα του παιδιού όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και το δικαίωμα στο παιχνίδι είναι άγνωστα για αυτά τα παιδιά. Κάποια δουλεύουν σε θορυβώδη και επικίνδυνα εργοστάσια, άλλα στα χωράφια από την αυγή ως το σούρουπο, άλλα είναι θύματα της βιομηχανίας του σεξ. Δεκάδες παιδιά στους δρόμους της πόλης βιώνουν την πιο σκληρή εκδοχή της παιδικότητας, εργαζόμενα πολλές ώρες, για να στηρίξουν υλικά μια αποδυναμωμένη και περιθωριοποιημένη ομάδα ενηλίκων, ενώ την ίδια στιγμή η κοινωνία διαιωνίζει το φαινόμενο αυτό δείχνοντας οίκτο. Όμως, κανείς δε διερωτάται ποια ήταν αυτά τα παιδιά, από πού έρχονταν, σε ποιες συνθήκες ζούσαν, ποιες ακριβώς ήταν οι αιτίες που τα έβγαλαν στο δρόμο.
Αυτή η πραγματικότητα κατέστησε επιτακτική την ανάγκη για την καθιέρωση, από το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας, της 12ης Ιουνίου ως την Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής εργασίας και ειδικότερα κατά του περιορισμού της παράνομης διακίνησης παιδιών. Η μέρα είναι επίσης αφιερωμένη στα παιδιά του Τρίτου Κόσμου, που στην πλειοψηφία τους δουλεύουν από πολύ μικρή ηλικία και κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Παιδιά ακόμη και πέντε ετών δουλεύουν εξοντωτικά ωράρια, εξορύσσοντας βράχια, χρυσάφι, διαμάντια και πολύτιμα μέταλλα στην Αφρική, στην Ασία και τη Νότια Αμερική, διατρέχοντας μόνιμο κίνδυνο να πεθάνουν λόγω εργατικού ατυχήματος, να τραυματισθούν ή να μετατραπούν σε χρονίως ασθενή. Κάθε χρόνο περίπου 1,2 εκ. παιδιά πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης ενός καλά οργανωμένου δικτύου, το οποίο μεταφέρει παιδιά από τις αναπτυσσόμενες στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες. Η διακίνηση των παιδιών ακολουθεί τη λογική της αγοράς "ζήτηση και προσφορά" και δημιουργεί ένα μηχανισμό, ένα παιχνίδι "κέρδους και βίας" .
Παγκοσμίως 171 εκατομύρια παιδιά εργάζονται σε... ορυχεία, λατομεία και άλλους επικίνδυνους χώρους, με επικίνδυνα υλικά όπως χημικά, εντομοκτόνα ή βαρύ μηχανικό εξοπλισμό, ενώ σχεδόν το 70% της παιδικής εργασίας που υπάρχει σήμερα λαμβάνει χώρα στον τομέα της γεωργίας. Όλες οι μορφές δουλείας, η υποχρεωτική επιστράτευση παιδιών για τη χρησιμοποίησή τους σε πολεμικές συρράξεις, η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών με σκοπό την πορνεία, την παραγωγή θεαμάτων ή υλικού πορνογραφικού χαρακτήρα, η χρήση, προμήθεια ή προσφορά παιδιών με σκοπό παράνομες δραστηριότητες, ιδίως την παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών είναι χείριστες μορφές παιδικής εργασίας που συνεπάγονται παραβίαση των δικαιωμάτων τους και πρέπει να εξαλειφθούν άμεσα. Τα περισσότερα είδη παιδικής εργασίας σε όλο τον κόσμο είναι «καταναγκαστικά», με την έννοια ότι τα παιδιά διδάσκονται να αποδέχονται της συνθήκες διαβίωσής τους και να μην οραματίζονται ένα καλύτερο αύριο. Είναι τα παιδιά ενός «άλλου Θεού», που δεν πηγαίνουν σχολείο, δεν έχουν κοινωνική ζωή, είναι ευάλωτα σε φυσική και σεξουαλική εκμετάλλευση, δεν παίζουν, δεν διασκεδάζουν, δεν έχουν καμιά υποστήριξη από γονείς και φίλους. Είναι εκείνα τα παιδιά που δουλεύουν ως οικιακοί βοηθοί σε ευκατάστατες οικογένειες, είναι αυτά που ξαφνικά, σε ηλικίες οκτώ ή εννέα ετών, βρίσκονται σε καθεστώς σκλαβιάς καθώς γίνονται αντικείμενα συναλλαγής ανάμεσα στους γονείς τους και ιδιοκτήτες εργοστασίων με αντάλλαγμα αποπληρωμή χρεών, είναι αυτά που αποφέρουν δισεκατομμύρια δολάρια ως κέρδος στους προαγωγούς, είναι αυτά που δουλεύουν στους δρόμους των μεγαλουπόλεων ως ρακοσυλλέκτες, λούστροι ή καθαρίζουν τζάμια αυτοκινήτων στα φανάρια. Ακόμη μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες στηρίζουν την παραγωγή τους εκμεταλλευόμενοι παιδιά, καταδεικνύοντας περίτρανα ότι η παιδική εργασία δεν υπάρχει μόνο επειδή είναι μέρος του εμπορίου.
Τα παιδιά – σκλάβοι δεν είναι μόνο θύματα της πολιτιστικής “καθυστέρησης” σε πολύ φτωχές χώρες αλλά και ένα εργαλείο του διεθνούς εμπορικού πολέμου.Παρά τη μικρή πρόοδο για μείωση της παιδικής εργασίας που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια,η παγκόσμια οικονομική κρίση απειλεί να αναστρέψει την τάση των τελευταίων ετών να μειώνεται η παιδική εργασία. Διεθνείς φορείς και μη Κυβερνητικές Οργανώσεις παίρνουν δράσεις και πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της κοινωνικής μάστιγας που λέγεται παιδική εργασία.
Η UNICEF αξιοποιηώντας το πασίγνωστο από το ποδόσφαιρο σύμβολο της κόκκινης κάρτας, σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Εργασίας κάνουν μια σημαντική εκστρατεία που φέρει το όνομα «Κόκκινη Κάρτα στην Παιδική Εκμετάλλευση» για την προστασία των παιδιών που πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης μέσα από κυκλώματα παιδικής εργασίας, εμπορικής και σεξουαλικής εκμετάλλευσης, παράνομης εμπορίας, διακίνησης και παιδικής πορνογραφίας.Ο στόχος της συνεργασίας αυτής είναι η μετάδοση μηνυμάτων και πληροφοριών σχετικά με το trafficking, την παιδική εργασία και άλλες μορφές παιδικής εκμετάλλευσης, με χρήσιμες συμβουλές οδηγίες και τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης, όλα αυτά χωρίς καμία χρέωση.
Στην Ελλάδα, περί τα 50.000 ανήλικα παιδιά δουλεύουν σε μαγαζιά, βιοτεχνίες, εργοστάσια, αγροτικές εργασίες, αν και τα στοιχεία δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική εικόνα, καθώς οι αριθμοί δεν θα μπορούσαν να είναι ακριβείς όταν καταμετρούν παιδικές ψυχικές «πληγές». Τις περισσότερες, μάλιστα, φορές υπεύθυνοι είναι οι ίδιοι οι γονείς. Γονείς, για τους οποίους η τιμωρία δεν ήρθε ποτέ. Κάθε χρόνο 10.000 ελληνόπουλα εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση και χάνουν το δικαίωμά τους σ' ένα μέλλον ίσων ευκαιριών.Η μαθητική διαρροή συνδέεται άμεσα με την παιδική εργασία, αφού σύμφωνα με έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, επτά στους δέκα μαθητές που εγκαταλείπουν το σχολείο βρίσκουν διέξοδο σε βοηθητικές εργασίες. Το πρόβλημα παραμένει οξύ σε ορεινούς νομούς της κεντρικής και δυτικής ηπειρωτικής Ελλάδας και στα νησιά. Η φτώχεια, ο άνισες εκπαιδευτικές δυνατότητες κατά γεωγραφική περιοχή, το αρνητικό οικογενειακό περιβάλλον και η προκατάληψη απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες εντείνουν τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, μέσα στα οποία εντάσσεται και η παιδική εργασία και εκμετάλλευση.
Σημαντικός παράγοντας για την εγκατάλειψη του σχολείου αποδεικνύεται η φτώχια, δίνοντας στα παιδιά των οικονομικά ασθενών οικογενειών, με πατέρα που δεν ολοκλήρωσε τη βασική εκπαίδευση, πιθανότητα επτά προς ένα να εργαστούν για να υποστηρίξουν τις οικογένειές τους. Νομοθετικά, η Ελλάδα έχει επικυρώσει (Φ.Ε.Κ. 192/2.12.92) τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού για τον ορισμό της παιδικής εργασίας (άρθρο 32) του Ο.Η.Ε, έχει ψηφίσει τον νόμο 1837/1989 για την προστασία των ανηλίκων από την απασχόληση σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας 182 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τις χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας, περιλαμβάνει άρθρο για την προστασία των εργαζομένων ανηλίκων στον ν. 3144/2003 περί κοινωνικού διαλόγου για την προώθηση της απασχόλησης και την κοινωνική προστασία, έχει συμπεριλάβει αναφορά για τα ανήλικα θύματα της εμπορίας ανθρώπων (trafficking) στον σχετικό ν. 3064/2002.
Όσον αφορά το νομικό πλαίσιο που θωρακίζει τους ανήλικους από την εκμετάλλευση στον εργασιακό χώρο, η Ελλάδα βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο αν και είναι μεγάλος ο αριθμός των ανηλίκων και στη χώρα μας που εργάζονται για να αυξήσουν το χαμηλό οικογενειακό εισόδημα σε βάρος της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Κυρίως πρόκειται για παιδιά οικονομικά ασθενέστερων οικογενειών, αναλφάβητων και προσφύγων.Το πρόβλημα επομένως είναι πολιτικό και κοινωνικό. Δεν αρκεί μόνο εντατικός έλεγχος της εφαρμογής του υφιστάμενου νομικού πλαισίου αλλά και σχεδιασμός συγκεκριμένης πολιτικής με τη δημιουργία κοινωνικών υπηρεσιών που θα κάνουν τις οικογένειες ασφαλείς, που θα στηρίζουν τα φτωχά στρώματα και θα αντιμετωπίσουν ριζικά την κοινωνική γάγγραινα της παιδικής φτώχειας και, κατ΄ επέκταση, της παιδικής εργασίας. Αλλά και όλοι μας μπορούμε να βοηθήσουμε.Τα παιδιά είναι το Αύριο κάθε κοινωνίας, γι' αυτό πρέπει να: Ενημερωθούμε, Επικοινωνήσουμε, Συνεργαστούμε. Στόχος μας πρέπει να είναι τα παιδιά μέσα στα σχολεία και όχι στους δρόμους και την εργασία. Σήμερα, παγκόσμια ημέρα κατά της παιδικής εργασίας, ας σκεφτούμε όλοι μαζί τι κάνουμε ως ενήλικες για τη σωτηρία των παιδιών που αναγκάζονται να εργαστούν. Το φαινόμενο αυτό δεν αφορά μόνο στις λεγόμενες τρίτες χώρες. Μας αφορά όλους. Όλους εκείνους που ονομάζουμε τους εαυτούς μας ενεργούς πολίτες. Είναι χρέος μας να βρεθούν λύσεις που θα δώσουν ένα οριστικό τέλος σε αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο, που αντί να δημιουργεί ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά μας, καταστρέφει το μέλλον των επόμενων γενεών.Και ας μην ξεχνάμε ότι αυτά τα παιδιά δεν είναι μόνο θύματα εκμετάλλευσης επιτηδείων αλλά και θύματα της δικής μας αδράνειας, καθρέφτης μιας αδιάφορης κοινωνίας.
Η γονεϊκή αγάπη είναι τόσο σημαντική για την ανάπτυξη του παιδιού όσο και η τροφή. Κι όμως, κάποια παιδιά μοιάζουν να έχουν έρθει στον κόσμο γνωρίζοντας από πριν το ρόλο τους. Αυτό είναι το στοίχημα, στο οποίο θα κριθεί αυστηρά η κοινωνία μας: κατά πόσο μπορεί και θέλει να αλλάξει αυτούς τους ρόλους για τα παιδιά. Κατά πόσο θα καταφέρει μέρα με τη μέρα να ακούγονται λιγότερα παιδικά κλάματα και φόβοι εξαιτίας της εκμετάλλευσης τους.Ας αφήσουμε τα παιδιά να ζήσουν με γέλιο και ξεγνοιασιά...Ας τους δείξουμε ότι ο μόνος λόγος για να ιδρώνουν είναι στο παιχνίδι...Ας τους επιτρέψουμε να απλώνουν το χέρι όχι για να ζητιανεύουν, αλλά για να πιάσουν μια κούκλα, μια μπάλα.....