ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΟΙΝΙΑΔΕΣ «ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΤΡΕΣ ΕΧΟΥΝ ΨΥΧΗ»

 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΟΙΝΙΑΔΕΣ  «ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΤΡΕΣ ΕΧΟΥΝ ΨΥΧΗ»
ΚΕΙΜΕΝΟ:Βίκη Νταλακώστα – φωτογραφίες Γιάννης Ξυδάς.
«ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ» ΕΝΘΕΤΟ «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ»
(ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2009)
Oι αρχαιολογικοί χώροι είναι πάντα τόποι μαγικοί, που με έναν τρόπο ανεξήγητο συνδυάζουν το φυσικό θέλγητρο με το πολιτισμικό φορτίο. Τό­ποι αυτοσυγκέντρωσης, κηλίδες καλαι­σθησίας σ' έναν κόσμο που μαστίζεται αισθητικά από χίλια πάθη.
Συχνά, όμως, έχεις τόσα πράγματα να δεις, που η προσοχή σου διασπάται. Ο νους, προσπαθώντας να συνενώσει τα θραύσματα μιας νεκρής πραγματικότη­τας, χάνεται.
Το σκηνικό διαιρείται...
Το αντίθετο μού συμβαίνει κάθε φορά που επισκέπτομαι τις Οινιάδες.
Ξαφνικά, ο νους, αυτός ο πίθηκος, σταματάει να πηδάει από κλαδί σε κλαδί, από σκέψη σε αγωνία, από εντύπωση σε απορία.
Και αφήνεται στην ασάλευτη ηρεμία του το­πίου. Φυσικό σύνορο για να αφήσεις πί­σω σου τις εγκόσμιες ανησυχίες, το ποτά­μι.
Ο Αχελώος, ο μέγας ποταμός -ένας ταύρος (όπως απεικονιζόταν στην αρχαι­ότητα) που θα λυγίσει αν υποστεί το θλι­βερό, καίριο πλήγμα της εκτροπής του.
Σχεδόν σε υπνωτίζει να παρακολουθείς τα ρεύματα στα ογκώδη νερά του.
Περνάς την αμφιθεατρικά χτισμένη Κατοχή και οδηγείς κάνα τέταρτο μέσα στους αγροτικούς δρόμους.
Σε μια στρο­φή του δρόμου, αντικρίζεις το λόφο.
Το σημαίνει και η πινακίδα που σου εξηγεί τα διάφορα σημεία του αρχαιολογικού χώρου.
Ανηφορίζοντας στο λόφο με τις βελα­νιδιές, το Τρικαρδόκαστρο, όπως ή­ταν η μεσαιωνική του ονομασία, ανοίγει η ψυχή σου. Η θέα στον κάμπο είναι συ­ναρπαστική: καλλιέργειες όσο πάει το μά­τι, από τη μια.
Καθώς ανεβαίνεις προς τα κυκλώπειας ομορφιάς τείχη και περπα­τάς περιμετρικά ανάμεσα στους άγριους ασφόδελους και τα βράχια, απλώνεται μπροστά σου σε όλη του τη μεγαλοπρέ­πεια το Δέλτα του Αχελώου.
Για μένα, η ιδανική στιγμή για να βρε­θείς εδώ είναι το ηλιοβασίλεμα.
Καθώς ο ΄Ηλιος χρυσίζει ανάμεσα στα χαλάσματα του «Κοκκινόπυργου» και οι ακτίνες δια­περνούν την επιλεγόμενη λοξή πύλη, η κυκλώπεια χάρη του τοπίου σε καθηλώ­νει.
Οι λοξές πύλες που ανοίγονταν στα μεταπύργια, καθώς και οι πυλίδες με διά­δρομο ήταν τυπικά της Ακαρνανίας μορ­φολογικά χαρακτηριστικά των τειχών.
Στην Ακαρνανία, μάλιστα, εξαιτίας της ό­λης μορφολογίας του εδάφους -κάμπος σήμαινε πόλεις ευάλωτες, που είχαν ανά­γκη από γερή οχύρωση-, ονομαστοί τε­χνίτες ήδη από πολύ νωρίς άρχισαν να χτίζουν τείχη εξ ολοκλήρου από πέτρα.
Τον ντόπιο σκληρό ασβεστόλιθο, δηλα­δή, που κοβόταν μόνο σε λιθόπλινθους μεγάλων διαστάσεων.
Τα δύο πράγματα που μπορούσαν να προστατεύσουν τους πολίτες που κατοικούσαν στον κάμπο α­πό τις επιδρομές ήταν τα τείχη των πόλε­ων και «το Κοινόν των Ακαρνάνων», ένα είδος ομοσπονδιακού στρατού των ακαρνανικών πόλεων, ανάμεσαστις οποίες οι Οινιάδες ήταν οι πιο σημαντικές (μαζί με την αρχαία Στράτο και το Θύρρειο, -η περίμετρος των τειχών του πλησίαζε τα 10 χλμ.).
Η αγορά των Οινιάδων, ένα πλάτωμα στη νότια ανατολική πλευρά του βρόχου, μιλάει για μια ακμή αστική, με δημόσια κτήρια αλλά και ιδιωτικές κατοικίες.
Οι λίθινοι τοίχοι τους είχαν μια καλαίσθητη ιδιομορφία: η εξωτερική πλευρά τους ή­ταν πολυγωνική, ενώ εσωτερικά η υφή παρέμενε ανώμαλη, από μικρότερους, χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία, λίθους.
Το πιο χαρακτηριστικό και πιο σημαντικό α­πό τα κτήρια αυτά είναι το Βουλευτήριο, τα θεμέλια του οποίου διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση.        Διακρίνονται ακό­μη μια ημικυκλική εξέδρα κι ένα ηρώο, όπου πιθανολογείται πως λατρεύονταν χθόνιες θεότητες.
Το αγριοκυκλάμινο σε αντίστιξη με την γκριζόμαυρη πέτρα. Ο,τι απέμεινε από μια πολιτεία πλούσια, η οποία εμφανίζε­ται στην ιστορία τον 5ο αι. π.Χ. και αντέ­χει μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Ο Θουκιδίδης αναφέρεται αρκετά συχνά στους κατοίκους των Οινιάδων, οι οποίοι «μόνοι από τους Ακαρνάνες συντάχθηκαν με τους Λακεδαιμονίους κατά τον Πε­λοποννησιακό πόλεμο ως παραδοσιακοί εχθροί των Αθηναίων.
Οι τελευταίοι μάλι­στα επανειλημμένως εξεστράτευσαν κα­τά των Οινιάδων, πότε με τον Περικλή, πότε με τον Φορμίωνα, αλλά απέτυχαν να κυριεύσουν την πόλη».
Επίσης μαθαίνουμε και για το θρύλο του βασιλιά Τρίκαρδου που είχε πανέμορφο γιο, τον Ανήλιαγο, τον οποίο δεν έ­πρεπε ποτέ να δει ο Ηλιος.
Ο Ανήλιαγος α­γάπησε την κυρα-Ρήνη, που κατοικούσε στον πύργο της στην Πλευρώνα της Αιτω­λίας (στο βουνό του Αιτωλικού, τον Αράκυνθο, άλλο ένα όμορφο σημείο - «βίγλα» για όλη τη λιμνοθάλασσα).
Κάθε νύ­χτα την επισκεπτόταν κι έφευγε  πριν βγει ο Ήλιος. Μέχρι που εκείνη αποφασισμένη να ανακαλύψει τι υ­πήρχε πίσω από το μυστήριο της αποχώ­ρησης του, και χολωμένη μήπως υπήρχε αντίζηλη, έσφαξε όλα τα κοκόρια του πύργου.
Έτσι ο Ανήλιαγος δεν κατάλαβε το ξημέρωμα και δεν ξύπνησε ξανά πο­τέ... Ένα «λαβ στόρι» ανάμεσα στο σκο­τάδι και το φως, μια ιστορία ανταγωνιστι­κού πάθους ανάμεσα στην Ακαρνανία και την Αιτωλία…
Ο τόπος έχει ποίηση, μυστήριο, είναι αλαφροίσκιωτος και σοβαρός μαζί.
 Το τοπίο προσθέτει δραματική ένταση στις παραστάσεις που ανεβαίνουν στο α­νέλπιστα καλοσυντηρημένο μέσα στο χρόνο αρχαίο θέατρο στην κορφή του λό­φου.     Από το καλοκαίρι του 1986 παρου­σιάζονται εκεί κατά τη διάρκεια του Φε­στιβάλ Οινιάδων αξιόλογες παραστάσεις, συχνά από το αρχαίο δραματολόγιο, αλλά γίνονται κι άλλες εκδηλώσεις, όπως συ­νέδρια.
 Ένα πραγματικά σημαντικό πολι­τισμικό χαρτί για την ευρύτερη περιοχή. Δύσκολα μπορεί να πιστέψει κάποιος πως κάποτε αυτή η περιοχή ήταν... θά­λασσα!   Ίσως η πόλη στην αρχαιότητα να βρισκόταν πάνω σε νησί ή τουλάχιστον σε κάποιες περιόδους του χρόνου να πε­ριβαλλόταν από νερό, όπως λέει ο Θου­κυδίδης.
Ίσως μάλιστα ο Αχελώος (ή κά­ποιος παραπόταμος του) να έφτανε ίσαμε εδώ, σχεδόν 10 χιλιόμετρα από τη σημε­ρινή του θέση!
Υπήρχε μάλιστα και λιμάνι, με θέσεις για αγκυροβόλιο πλοίων.
Καθώς ο απο­γευματινός Ήλιος γλυκαίνει τους κάθε­τους ογκόλιθους, όπου ξεκάθαρα οροθε­τούνται οι αρχαίες «γλίστρες», το νεώριο μοιάζει λες να ζωντανεύει. Περιμένεις ν' ακούσεις τον ήχο από τα σφυριά αρχαίων τεχνητών, τόσο υποβλητι­κός και γεμάτος δονήσεις είναι ο τόπος.
Το μόνο όμως που ακούς είναι τα τριζόνια και τα κου­δούνια στο λαιμό των προβάτων που βοσκού λίγο παρακάτω.